Według wielu firm dekarskich, po wybraniu pokrycia inwestorzy mają tendencję do pomijania bądź bagatelizowania wyboru akcesoriów dachowych. Zdarza się, że ta decyzja zostaje podjęta przez firmę podczas wykańczania. To może prowadzić do konfliktów i nieprzyjemnych sytuacji, gdy wygląd akcesoriów odbiega od pierwotnej wizji inwestora albo jakość nie jest wystarczająca. Bardzo ważnym akcesorium jest kalenica (inaczej gąsior), która jest zwieńczeniem całego dachu. Nie tylko wygląd, ale też funkcje tego elementu są na tyle istotne, że warto trochę o nim wiedzieć i zawczasu dobrać odpowiedni model do naszego dachu.
Kalenica to najwyższy punkt dachu, w którym łączą się dwie połacie. Jest to równocześnie szczyt dachu (zrobiony z belki albo deski) oraz dekoracja i ważna ochrona połaci. Istnieją też kalenice skośne, gdzie stykają się skośne krawędzie dachu – tak jest na przykład na konstrukcjach wielospadowych.
Kalenice nazywa się gąsiorami, ale tak naprawdę gąsior jest obudową kalenicy. Oprócz tego, aby zbudować kalenicę, należy wykorzystać: podstawę z wstępnego pokrycia (np. folii dachowej), kontrłaty, wsporniki łaty kalenicowej i specjalne wywietrzniki do kalenic, a także taśmę uszczelniająco-wentylacyjną. Jednak z tych wszystkich elementów to gąsiory są najbardziej widoczne, dlatego warto postarać się o ich dokładne i estetyczne wykonanie, aby upiększały i skutecznie chroniły dach przed awariami.
Linia szczytowa dachu jest nie tylko jego zwieńczeniem, dodającym mu uroku i stylu, ale pełni też kilka funkcji z technicznego punktu widzenia. Kalenica spaja i utrzymuje całą konstrukcję i jest też głównym punktem wentylacyjnym. Usprawnia swobodny przepływ powietrza, dzięki czemu nie ma ryzyka, że spód dachu zawilgotnieje. Wentylacja nie pozwala też zanieczyszczeniom osiąść wewnątrz konstrukcji. Prawidłowa cyrkulacja przekłada się wtedy na trwałość i długowieczność dachu.
Wygląd i model kalenicy zależy w głównej mierze od dopasowania do konkretnego pokrycia (czyli do blachodachówek wyrabia się blaszane, do ceramicznych dachówek ceramiczne itd.). Ważny jest też kąt, który tworzą stykające się połacie. Poza tym wygląd kalenicy powinien być tak dobrany, aby formą i barwą pasował do reszty pokrycia.
Niektóre blaszane modele wykonuje się na miejscu, jako obróbki blacharskie, ale można je też kupić zawczasu w sklepach firm, od których zamówiliśmy pokrycie. Tak samo jak resztę dachu, metalowe kalenice pokrywa się powłoką ochronną, o różnym kolorze, stopniu połysku i substancji. Jeśli wcześniej zwizualizujemy sobie idealne zwieńczenie naszego dachu, łatwiej będzie wybrać odpowiedni kształt. Zazwyczaj w ofercie firm budowlanych możemy spotkać poniższe rodzaje kalenic:
- proste – albo inaczej trójkątne, to dobre rozwiązanie, jeżeli budujemy dom w minimalistycznym, nowoczesnym stylu, jednak jego warianty z dodatkowymi przetłoczeniami (np. kalenica PROSTA PLUS od Blachy Pruszyński) można też wykorzystać w bardziej klasycznych projektach;
- stożkowe – jak poprzedni model, również ten wpisuje się w bardziej nowoczesną stylistykę. Geometryczny, prosty kształt jest podwójnie łamany, skutecznie urozmaicając każdy minimalistyczny dach;
- trapezowe – ten rodzaj kalenic jest charakterystycznie wypłaszczony na szczycie, ale modele te są na tyle uniwersalne, by współgrać z zarówno minimalistycznymi konstrukcjami, jak i z tradycyjną stylistyką;
- baryłkowe – bardziej tradycyjne rozwiązanie, choć tak naprawdę tylko w założeniu, ponieważ poszczególne modele tego rodzaju różnią się od siebie szerokością podstawy i wielkością zaokrąglenia, więc tak naprawdę można je dopasować stylistycznie do każdego domu;
- obłe – kształt tej kalenicy jest zdefiniowany przez wypukłe i poprzeczne przetłoczenia, dzięki czemu wydaje się ona falista, pasuje do tradycyjnych dachów „z falą”.
Kalenice zasługują na szczególną troskę, ponieważ są ważnym elementem w prawidłowym funkcjonowaniu dachu, ale ze względu na szczytowe położenie, są najbardziej narażone na negatywne czynniki pogodowe. Warto wybrać kalenicę z zaufanego źródła np. od renomowanej na rynku firmy budowlanej. Przy okazji, aby mieć pewność, że linia szczytowa będzie pasować do całokształtu, powinniśmy ją nabyć od tego producenta, od którego zakupiliśmy resztę pokrycia dachowego.
